นับว่าเป็นข่าวดี สำหรับเกษตรกรผู้เลี้ยงสุกรไทย ‘ดร.อนันต์’ เผย ทดสอบสำเร็จเชื้อไวรัสต้นแบบ ASFV จะครบ 10 สายพันธุ์แล้ว พร้อมพัฒนาต่อยอดวัคซีน ASF สายพันธุ์ไทย
ดร.อนันต์ จงแก้ววัฒนา ผู้อำนวยการกลุ่มวิจัยนวัตกรรมสุขภาพสัตว์และการจัดการ ศูนย์พันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ (ไบโอเทค) โพสต์เฟซบุ๊ก Anan Jongkaewwattana ระบุว่า ไวรัส ASFV กับความหวังวัคซีน ASF สายพันธุ์ไทย
ไวรัส ASFV เข้ามาสร้างความเสียหายให้กับเกษตรกรไทยอย่างมหาศาล หลายฟาร์มที่โดนไปตอนนี้ยังกลับมาดำเนินธุรกิจเหมือนเดิมไม่ได้ เพราะรับความเสี่ยงเสียหายไม่ไหว ประกอบกับราคาสุกรที่ถูกบิดเบือนด้วยเนื้อสุกรนำเข้าอย่างผิดกฎหมายเลยกลายเป็นปัญหาระดับชาติกันอยู่ตอนนี้
วัคซีน ASF เป็นนวัตกรรมที่จะช่วยหยุดปัญหาการระบาดได้ แต่ปัญหาของวัคซีน คือ ยังไม่มีตัวไหนแก้ปัญหาแบบไม่สร้างปัญหาใหม่ได้ ทั้งนี้หมายถึงการใช้วัคซีน ASF ที่พัฒนามาจากเชื้อที่รุนแรง และทำให้เชื้อลดความรุนแรงลง เพื่อกระตุ้นให้สุกรสร้างภูมิคุ้มกันเลียนแบบธรรมชาติ ซึ่งมีประสิทธิภาพดีมากในการป้องกันอาการป่วยตายของสุกรได้ แต่ปัญหาใหม่คือ เชื้อในวัคซีนดังกล่าวยังไม่อ่อนฤทธิ์จริงๆ ยังสามารถอยู่ในตัวสุกรได้ และเมื่อสบโอกาสจะสามารถแลกเปลี่ยนพันธุกรรมกับเชื้อในธรรมชาติจนตัวเองกลับมารุนแรงได้อีก เป็นประเด็นสำคัญที่เกษตรกร และ สัตวแพทย์กังวลมากๆ ว่า วัคซีนจะเป็นตัวสร้างความเสียหายขึ้นในฟาร์มเสียเอง…ความกังวลดังกล่าวเป็น pain point สำคัญที่ทำให้วัคซีน ASF ตัวใหม่ๆ ที่พัฒนามาเพื่อแก้ปัญหาตรงนี้ไปได้ช้า เพราะหลายคนไม่กล้าเสี่ยงลอง
BIOTEC โดยทีมวิจัยที่ผมรับผิดชอบ ได้รับโจทย์สำคัญให้พัฒนาวัคซีน ASF สายพันธุ์ไทย โดยใช้โครงสร้างพื้นฐานที่รัฐบาลสนับสนุนตั้งแต่ช่วงโควิดระบาด มาต่อยอด โดยการแยกเชื้อ ASFV ที่เก็บมาจากฟาร์มในจังหวัดราชบุรีโดยเครือข่ายจาก จุฬา และ ม.เกษตร ผ่าน BCG Ratchaburi model เพื่อให้ได้เชื้อต้นแบบที่ตรงกับสายพันธุ์ที่ระบาดในไทยมากที่สุด ความท้าทายเกิดขึ้นตั้งแต่การเพาะเชื้อไวรัสที่เชื่อว่าเพาะยากมากๆ ตัวนึง จนทำได้สำเร็จ ตอนนี้ไม่ได้แค่ 1 แต่เราได้จะครบ 10 สายพันธุ์แล้วที่พร้อมพัฒนาต่อยอด
สมมติฐานในการคำวัคซีน ASF ของเราคือ เราจะทำให้เชื้อปรับตัวลงในโฮสต์ใหม่ที่ไม่ใช่สุกร ซึ่งถ้าไวรัสปรับลงในโฮสต์ใหม่ได้ดีเท่าไหร่ จะหนีโฮสต์เดิมไปมากขึ้นเท่านั้น ซึ่งนั่นหมายความว่า ความรุนแรงของไวรัสในโฮสต์เดิมจะลดลงไปเรื่อยๆ จนถึงจุดที่ไวรัสเปลี่ยนแปลงไปมากจนการกลับมารุนแรงเหมือนเดิมอีกครั้งแทบที่เป็นไปไม่ได้ หลักการนี้ทำสำเร็จมาแล้วกับวัคซีนหลายชนิด เช่น วัคซีนไข้ทรพิษ วัคซีนโปลิโอ หรือ แม้กระทั่งวัคซีนไข้เลือดออกที่ใช้กันอยู่ก็เกิดจากการเปลี่ยนแปลงด้วยกลไกคล้ายๆ กัน
เราโชคดีมากๆ ที่ได้มีโอกาสทดสอบไวรัสต้นแบบร่วมกับทีมสัตวแพทย์ของสถาบันสุขภาพสัตว์แห่งชาติ กรมปศุสัตว์ ซึ่งผลการทดสอบบอกเราว่า เราน่าจะมาถูกทางแล้ว ผลการทดสอบเบื้องต้นพบว่า ไวรัสต้นแบบนอกจากจะไม่ทำให้สุกรมีอาการไข้ แต่ยังกินปกติ โตไวมาก ภูมิคุ้มกันของสุกรที่ได้รับวัคซีนต้นแบบสูงเพียงพอที่จะป้องกันอาการป่วยหลังติดเชื้อ ASFV ที่ทำให้สุกรปกติตายภายใน 12 วัน ผลการทดสอบเป็นอะไรที่เกิดคาด และเป็นจุดเริ่มต้นของความหวังของวัคซีน ASF สายพันธุ์ไทย…เรายังต้องไปต่ออีกหลาย pain point แต่จุดเริ่มต้นมักยากกว่าจุดอื่นๆ เสมอ
