ควาย คือ สัตว์เศรษฐกิจ เพื่อเกษตรกรที่อยู่คู่กับสังคมไทยมานาน ที่สำคัญยิ่งควายไทยเป็นควายที่ดีที่สุดในโลก ทั้งพันธุกรรมและการใช้ประโยชน์ ที่มีความแข็งแรง เชื่อง และแสนรู้ ซึ่งที่ผ่านมามีเกษตรกรผู้เลี้ยงพัฒนาควายไทยที่มีโครงสร้างใหญ่ ลักษณะดีตรงตามอัตลักษณ์ จนกลายเป็นที่ต้องการ ดังเช่น ฟาร์มควายเมืองพระชนก ที่เน้นปรับปรุงพัฒนาพันธุ์ ควายงาม จนเป็นที่ยอมรับ จนมีราคาทะลุหลักล้านบาท พร้อมแนะแนวทางผู้สนใจเลี้ยงอย่างไรให้สำเร็จ
ผู้ใหญ่ณรงค์ สงวนวงค์ หรือ “ผู้ใหญ่แคท” เจ้าของฟาร์มควายงามเมืองพระชนก 168 หมู่ 3 ตำบลท่าซุง อำเภอเมือง จังหวัดอุทัยธานี โทร 0946697899 เปิดเผยว่า จุดเริ่มต้นการเลี้ยงควาย ย้อนกลับไปเมื่อประมาณ 10 ปีก่อน ในจังหวัดอุทัยธานีมีการเลี้ยงควายเพิ่มขึ้น จึงรู้สึกสนใจและทดลองซื้อควายจากฟาร์ม รองผู้กำกับเอนก เตาสุภาพ ผู้พัฒนาพันธุ์ควายงามของจังหวัดอุทัยธานี มาเลี้ยง 2 ตัว ต่อมาได้มีโอกาสเข้าไปร่วมงานประกวดควายที่จังหวัดอุบลราชธานี ก็ประทับใจเพราะควายในงานลักษณะดีเกือบทั้งหมด และมีโอกาสได้รู้จักกับ บิล บรบือ เจ้าของ ควายงาม ฟาร์มดอนมหา จังหวัดมหาสารคาม ที่นำควายมาประกวดและได้รางวัล จึงตามไปที่ฟาร์ม เพื่อศึกษาวิธีการคัดเลือกและการเลี้ยง พร้อมกับเริ่มซื้อควายเพิ่มขึ้น
พ่อพันธุ์ตัวแรกที่ซื้อเข้ามา คือ “ซูโม่” จากฟาร์มรองผู้กำกับเอนก ในราคา 4.5 แสนบาท นำมาเลี้ยง ผลิตน้ำเชื้อ และนำประกวดได้รางวัลแกรนด์แชมป์ในงานประกวดที่จังหวัดอุทัยธานี ทำให้เริ่มสนุกและจริงจังกับวงการเลี้ยงควายงาม ด้วยการเลือกซื้อควายลักษณะดีเข้ามาเลี้ยงเพิ่มขึ้น เช่น ควายแม่พันธุ์เชื่อ “งามตา” ที่ซื้อมาในราคา 3.5 แสนบาท แล้วฝากบิล บรบือ เลี้ยงจนเข้าประกวดได้รางวัลถ้วยพระราชทาน และขายออกไปในราคา 1.3 ล้านบาท ส่งผลให้มาทำธุรกิจควายงามอย่างจริงจัง หลังจากมีประสบการณ์แล้วจึงสร้างฟาร์ม “ควายงามเมืองพระชนก” โดยคัดเลือกควายลักษณะดี เข้ามาเลี้ยงเป็นพ่อแม่พันธุ์ แต่ถ้ามีผู้สนใจให้ราคาก็พร้อมจำหน่าย ปัจจุบันมีควายเกือบ 20 ตัว
ควายงามไม่จำเป็นต้องเลี้ยงฝูงใหญ่ เน้นการคัดเลือกควายที่มีลักษณะดี โครงสร้างใหญ่ ตรงกับความต้องการตลาด เน้นการดูแลที่ดี มีแปลงหญ้าให้แทะเล็มในช่วงเช้า กลายวันได้นอนเล่นน้ำ ลงปลักเล่นโคลน เสริมอาหารข้นบ้าง มีฟาง หรือหญ้าแห้งให้กินเต็มที่ มีโรงเรือนที่อากาศถ่ายเทดี ไม่ร้อน ให้พักผ่อนได้อย่างเต็มที่ ควายก็จะสมบูรณ์พร้อมต่อการนำไปผลิตน้ำเชื้อ หรือผสมพันธุ์
ควายงาม ลักษณะเด่น ตลาดต้องการ
สำหรับลักษณะควายงาม ต้องมีอ้องคอ (สร้อยคอ) ตาแต้ม แก้มจ้ำ โดยอ้องคอต้องมีเส้นสีขาวเป็นรูปตัว V (วี) ชัดเจน ตาแต้มก็ต้องเห็นชัดเจน แก้มจ้ำ คือมีจุดขาว แข้งขาดำ มีถุงเท้าสีขาว พื้นผิวนวลสะอาด เขากว้าง ใหญ่ อลังการ ตัวสูงยาว สิ่งเหล่านี้เป็นอัตลักษณ์ของควายงาม ซึ่งหากมีลักษณะไม่ครบอาจเกิดจากมีเลือดควายมูร่าห์ผสมมา ถือเป็นสิ่งที่ผู้เลี้ยงควายงามไม่ต้องการ ซึ่งในการประกวดนอกจากอัตลักษณ์แล้วยังต้องทำให้ควายสมบูรณ์ ท้ายเต็ม กล้ามเนื้อชัดเจน ซึ่งความสมบูรณ์เป็นอีกจุดตัดสินสำคัญในการประกวด เพราะควายต่อให้โครงสร้างใหญ่ สูง ลักษณะดี แต่กล้ามเนื้อไม่เต็ม มักไม่ได้รางวัล ด้วยเหตุผลที่ว่า ขาดความสมบูรณ์
“จากประสบการณ์ในช่วงแรกที่เน้นทำควายงามประกวดจนได้รับรางวัล 3-4 สนาม ก็คาดหวังสูง แต่ปรากฎว่าผลไม่เป็นไปตามที่ตั้งเป้าไว้ จึงกลับมาวิเคราะห์และเห็นว่า บางสนามประกวดต้องเดินทางไกล ทำให้ควายไม่สมบูรณ์ อีกทั้งความปราณีตในการดูแลควายก่อนประกวดสู้บางฟาร์มไม่ได้ อีกทั้งยังพบว่า บางสนามควายที่ได้รางวัลแกรนด์แชมป์ เป็นที่ต้องการน้อยกว่าควายที่ได้รางวัลรองลงมา แต่มีลักษณะโครงสร้างดี ดังนั้น ในช่วงหลังจึงเน้นการปรับปรุงพัฒนาควายโครงสร้างใหญ่ ลักษณะดี กระดูกหนา ตัวใหญ่ ความสูงไม่ต่ำกว่า 150-160 เซนติเมตร ซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะของควายอุทัยธานี”
เพราะฉะนั้น เทคนิคการคัดเลือกควายงามของ “ผู้ใหญ่แคท” จึงเริ่มจากการเลือกควายที่มีเชื้อสายดี อาจไม่ต้องเป็นสายอุทัยธานีก็ได้ แต่พ่อแม่ต้องมีเชื้อสายดี ตรงตามอัตลักษณ์ควายไทย จากนั้นต้องประเมินโครงสร้างต้องใหญ่ ข้อขาตรง หัวเข่าต้องดี ประเมินความสูง เขากว้าง และไม่มีตำหนิ ที่สำคัญต้องเลือกจากแหล่งที่เชื่อถือได้ สุดท้าย คือ ประสบการณ์และความชอบที่อาจแตกต่างกันไป
ควายลักษณะดีอาจไม่จำเป็นต้องเป็นแชมป์เท่านั้น แต่เน้นที่โครงสร้าง ซึ่งทิศทางการพัฒนาควายเน้นตัวใหญ่ เขาใหญ่ อลังการ ลักษณะตรงตามอัตลักษณ์ควายไทย ไม่จำเป็นต้องเคยผ่านสนามประกวด หรือได้รับรางวัลก็มีราคาได้ ถ้าเป็นลูกของพ่อแม่พันธุ์ที่ดี มีพี่น้องที่โครงสร้างดี บางตัวราคาเริ่มต้นที่หลักล้าน เพราะเกิดจากเหล่าสายพันธุ์ที่ดี ก็น่าจะมีลักษณะดีตามไปด้วย
“ราคาควายงามที่ทะลุหลักล้าน นอกจากลักษณะโครงสร้าง และชื่อเสียงแล้ว ยังเกิดจากความกล้าลงทุนของผู้เลี้ยงควายที่ให้ราคากับเจ้าของจนยอมขาย ถ้าลักษณะดีมีความน่าจะเป็นพ่อแม่พันธุ์ที่ดีในอนาคตก็ยอมจ่าย เพื่อให้ได้มาครอบครอง ดังนั้น เชื่อว่าตลาดควายงามยังมีความต้องการสูง เพราะมีทั้งเกษตรกรผู้พัฒนาพันธุ์และผู้ที่สนใจรายใหม่เข้ามาในวงการอย่างต่อเนื่อง นอกจากนี้ตลาดควายงามยังทำให้ราคาควายทั่วไปปรับเพิ่มขึ้นตามไปด้วย”
สำหรับผู้ที่สนใจหรือเกษตรกรที่ต้องการเลี้ยงควายงาม ควรเริ่มจากการศึกษาหาข้อมูล พิจารณาพ่อพันธุ์ แม่พันธุ์ ดูทิศทางความต้องการตลาดก่อน ควรเริ่มต้นจากควายที่มีราคาไม่เกิน 1 ล้านบาท โดยราคาที่เหมาะสมอยู่ที่ 350,000-500,000 บาท เพราะหากราคาสูงกว่านี้ก็จะมีความเสี่ยงมากเกินไป และต้องไปดูควายที่ต้องการด้วยตัวเอง ไม่ซื้อผ่านทางโซเซียลมีเดียเด็ดขาด พร้อมปรึกษาคนในวงการ สอบถาม ขอคำแนะนำก่อนตัดสินใจซื้อ ยกตัวอย่าง ซื้อมาเลี้ยงเป็นแม่พันธุ์ ผสมกับพ่อพันธุ์ดี ขายลูก หรือถ้ามีโอกาสได้ราคาที่พอใจก็ขายต่อได้ทันที เน้นการเปลี่ยนมือ สร้างรายได้ ก็มีโอกาสประสบความสำเร็จได้ในอาชีพการเลี้ยงควายงาม…